Informacje ogólne

Jest to rodzaj roślin z rodziny różowatych. W zależności od systematyki wyróżnia się od kilkudziesięciu do ponad 250 gatunków występujących w całej Eurazji. W Polsce rośnie dziko kilka gatunków, kilka zostało introdukowanych, a bardzo wiele jest uprawianych jako rośliny ozdobne.

Są to krzewy, często niewielkie płożące lub niewielkie drzewka. Wśród irg są zarówno odmiany zimozielone, jak i tracące liście na zimę, a także takie, których liście z nadejściem chłodów przebarwiają się.

Owoce przypominają miniaturowe jabłka, ich wielkość i kolor zależy od gatunku. Kolor może być od pomarańczowego, poprzez czerwony (większość
gatunków) do czarnego.

Dostępność

Owoce można zbierać od września do listopada w zależności od gatunku, bo różne gatunki owocują w różnym czasie. Rodzime ptaki zjadają owoce irgi także w grudniu i styczniu po przemrożeniu. W niektórych lokalizacjach obserwuje się dzikie ptaki jedzące owoce irgi nawet w lipcu, jeśli te do tego czasu się zachowały.

Zawartość składników odżywczych

Irga jest używana w tradycyjnej medycynie azjatyckiej. Wykorzystywane jest jej działanie m.in. przeciwutleniające i przeciwzapalne, a także ochronne na wątrobę. Owoce irgi stosowane są też w niektórych rejonach w kuchni jako substancja żelująca i barwnik.

Zawartość składników odżywczych i leczniczych zleży w dużej mierze od gatunku i odmiany.

Jednymi z najcenniejszych składników są flawonoidy oraz proantocyjanidy. Poza nimi irga zawiera triterpeny, sterole, kwasy tłuszczowe (najwięcej zawiera kwasu linolowego), olejki eteryczne, cukry. Z witamin owoce zawierają niewielkie ilości karotenoidów (m.in. prowitamina A), tokoferole (wit. E) i witaminę C.

Problemy i wątpliwości

Cała roślina zawiera pewne ilości glikozydów cyjanogennych (przede wszystkim amigdalinę i prunazynę), których większe ilości znajdują się w liściach, a bardzo niewielkie w owocach, w których ilość glikozydów cyjanogennych dodatkowo spada wraz z wiekiem owoców.

Według mnie nie powinno się podawać irgi w dużych ilościach i przez cały rok. Najlepiej traktować ją jako sezonowy dodatek do diety papug. Zjedzenie większej ilości owoców na raz może spowodować biegunkę i wymioty.

Czy podawać całe gałęzie z liśćmi? Prawdopodobnie można podawać całą roślinę (na wiosnę także kwiaty). W jednej z książek o papugach zalecane jest także podawanie pąków irgi.

Dodatkowe uwagi

W popularnych książkach i artykułach irga rzadko jest wymieniana jako roślina jadalna dla papug. Z obserwacji dzikich papug wiadomo, że jest przez nie jadana, zarówno jagody, jak i nasiona. Papugi żywiące się owocami irgi obserwowano w Stanach Zjednoczonych (np. naturalizowane konury w San Francisco), ale przede wszystkim w Australii. W literaturze wymieniane są kee, barwnice, szkarłatki i rozelle jako papugi, które w naturze żywią się też irgą, która jest często wymieniana jako roślina przyciągająca do ogrodów dzikie ptaki.