Koniczyna rośnie u nas zarówno jako roślina dzika jak i uprawiana na paszę. Istnieje wiele gatunków i odmian hodowlanych. Zawiera stosunkowo duże ilości białka i głownie z tego względu uprawiana jest na paszę.

Podstawowe gatunki:

• Koniczyna czerwona (łąkowa) Trfolium pratense L. - wiele różnych odmian uprawnych
• Koniczyna białoróżowa (szwedzka) Trifolium hybridum
• Koniczyna biała Trifolium repens

Duży wpływ na potencjalną szkodliwość mają warunki w jakich roślina rośnie (klimatyczne, glebowe itp.). Ponadto w hodowli dąży się do uzyskiwania nowych odmian, w których będzie jak największa zawartość białka, zwiększony udział karotenów i węglowodanów, a jednocześnie zmniejszona ilość substancji szkodliwych, zwłaszcza fitoestrogenów.

Koniczyny zawierają izoflawony, które są substancjami antyodżywczymi. U przeżuwaczy, bo to dla nich jest głównie rośliną paszową, powodują wzdęcia. Oczywiście ptaki mają inny przewód pokarmowy niż przeżuwacze, więc koniczyna wcale nie musi na nie działać podobnie. Jednakże izoflawony to także estrogeny roślinne - czyli związki pochodzenia roślinnego o podobnych funkcjach jak zwierzęce hormony. Fitoestrogen ma wpływ na układ rozrodczy. U samic niektórych gatunków zwierząt powoduje problemy z płodnością. Nie ma wiele informacji na temat działania fitoestrogenu u ptaków. U kur niektórych gatunków po podaniu fitoestrogenów (z białej koniczyny) zaobserwowano zwiększenie masy jajowodów i jąder, a u kogutów także powiększenie grzebienia. Z innych badań wynika, że fitoestrogeny mają także wpływ na układ odpornościowy. Trzeba jednak dodać, że dużą zawartość estrogenów roślinnych ma soja. Oczywiście hormony roślinne są stosowane w lecznictwie ludzi, mogą więc też być stosowane w leczeniu ptaków, ale wtedy będą to już leki, a nie codzienne pożywienie.

Koniczyna zawiera też substancje, które w pewnych okolicznościach powodują fotosensytyzację (czyli nadwrażliwość na światło słoneczne) u bydła. Nie wiadomo jaki składnik w koniczynie jest przyczyną takiej reakcji. Niektórzy uważają, że przyczyną może być jakaś mikotoksyna, jednakże badania nie wykazały obecności żadnej znanej mikotoksyny, którą można by bezpośrednio z tym łączyć..

Z innych źródeł wynika, że z koniczynami łączy się mikotoksynę slaframinę produkowaną przez grzyb Rhizoctonia leguminicola. Powoduje ona choroby u przeżuwaczy i koni, nie znalazłam żadnych informacji na temat wpływu tej mikotoksyny na ptaki. Wiadomo jednak, że mikotoksyny są szkodliwe dla zdrowia, wiec bezpieczniej przyjąć, że i dla papug nie są one wskazane. Koniczyna zarażona tym grzybem ma czarne plamy na liściach. Grzyb ten rozwija się zwłaszcza w wilgotne i chłodne lata, głównie na koniczynie czerwonej.

Koniczyny czerwona i białoróżowa wywołują chorobę u koni (wydaje się, że tylko u nich), która prowadzi do uszkodzenia wątroby lub nerek z wtórnymi zmianami na skórze wywołanymi przez nadwrażliwość na światło słoneczne. Przyczyna tej choroby może być wymieniona wcześniej mikotoksyna.

Koniczyna biała zawiera glikozydy cyjanowodorowe.

Niektórzy autorzy podają, że z obecnością koniczyny czerwonej na pastwiskach powinno się łączyć reakcje alergiczne na nogach u niektórego bydła.

W książce B. Brody i J. Mowszowicza "Przewodnik do oznaczania roślin leczniczych trujących i użytkowych", w której wymienione jest wiele gatunków koniczyny i przy niektórych są informacje o zawartości substancji toksycznych, nie znalazłam żadnej informacji o zawartości substancji toksycznych w koniczynach o żółtych kwiatach. W książce tej jednak nie było w ogóle informacji o fitoestrogenach. Natomiast w książkach weterynaryjnych i toksykologicznych zajmowano się roślinami paszowymi czyli  koniczyną czerwoną i białoróżową, a w mniejszym stopniu białą..

Trudno jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie czy koniczyna jest szkodliwa dla ptaków czy nie. Czy podawać czy nie? Myślę, że w związku z tym, że koniczyna nie zawiera niczego szczególnego, a jest wiele wątpliwości i przynajmniej potencjalnych zagrożeń, to najlepiej jednak nie dawać.

Źródła: Mohsin M, Pal AK: Phyto-estrogen in relation to physiology of birds: effect on the development of reproductive and endocrine organs of chicken, Ind Vet J 54:25, 1977.; "Poisonus Plants in Britan and their effects on Animal and Man" M. R. Cooper, A. W. Johnson; "Veterinary toxicology: basic and clinical principles"   Ramesh Chandra Gupta;  J. Roder "Veterinary Toxicology"; K. Plumlee "Clinical Veterinary Toxicology".

Zdjęcia są mojego autorstwa.