To co damy na dno klatki jest bardzo ważne, czasem od tego może zależeć zdrowie, a nawet życie papugi.

Są dwa główne czynniki decydujące o wyborze podłoża: najważniejsze jest bezpieczeństwo ptaka, a zaraz potem wygoda monitorowania odchodów.

Musimy zdawać sobie sprawę z tego, że kombinacja resztek jedzenia, rozpryskanej wody, odchodów ptaka i złego podłoża jest wspaniałą pożywką dla bakterii i grzybów, przyciąga muchy i mrówki. Nawet stosując odpowiednie podłoże musimy pamiętać o częstym sprzątaniu.

Pamiętajmy, że bezpośrednie zagrożenia dla zdrowia i życia papugi ze strony ściółki są dwojakie. Zagrożeniem może być połknięcie kawałka ściółki, ale też niebezpieczny może być sam kontakt ze ściółką, który może powodować alergie. W zasadzie zagrożeniem jest zjedzenie czegokolwiek niejadalnego, ale konsekwencje są różne w zależności od zjedzonego materiału. Niektóre materiały przejdą przez cały przewód pokarmowy i zostaną wydalone w niezmienionej formie. Inne jednak mogą spowodować zatkanie przewodu pokarmowego, co w pewnych przypadkach u ptaków jest nie do wyleczenia.

Poniżej wymienię różne materiały używane na podłoża w klatkach. Przy każdym napiszę parę słów komentarza, a także czy nadaje się na podłoże czy nie. Generalnie podłoża można podzielić na dwie grupy: gotowe produkty wytwarzane przemysłowo i sprzedawane jako podłoża do klatki oraz materiały o innym zastosowaniu, które przeznacza się do wyłożenia dna klatki we własnym zakresie. Pomiędzy obiema grupami jest w zasadzie piasek.

Wióry i trociny

Na ogół używa się słów "trociny" i "wióry" wymiennie. Nie są to jednak synonimy. Trociny i wióry powstają przy innej obróbce drewna. Trociny są mniejsze i bardziej pylące, wióry są większe i nie pylą.

W zależności od tego z jakiego drzewa pochodzą i z jakiego procesu produkcyjnego, wióry mogą mieć różny kolor, wielkość i kształt.

Papugi bardzo często wyrzucają wióry poza klatkę, wióry wylatują z klatki także w wyniku machania skrzydłami (zwłaszcza te lżejsze wióry).

W Polsce nie ma wiórów cedrowych, ale w niektórych innych krajach są dostępne. Nie nadają się one dla ptaków, ponieważ są dla nich toksyczne. Nawet sam aromat może być drażniący. Powodują one dermatozy, alergie i podrażnienia układu pokarmowego.

Bezpieczeństwo ptaka: wióry są w zasadzie bezpieczne. Powszechnie są stosowane do wyścielania budek lęgowych (aczkolwiek zdarzają się przypadki problemów u piskląt po połknięciu wiórka).

Monitorowanie odchodów: jest praktycznie niemożliwe.

Stosowanie: wióry można ostrożnie stosować, ale nie polecam ich stosowania. Nie można stosować trocin, które pylą. Doprowadzi to bowiem do podrażnienia spojówek oraz problemów z układem oddechowym. Nie należy stosować wiór o intensywnym zapachu, ponieważ może to doprowadzić do alergii.

Słoma i siano

Siano oraz słoma

Bardzo często pyli powodując problemy ze spojówkami i układem oddechowym. Bardzo często są zarażone grzybem aspergillusem. Zjedzone kawałki słomy przez wiele lat mogą pozostawać w układzie pokarmowym i dopiero wtedy powodować kłopoty zdrowotne.

Bezpieczeństwo ptaka: stanowią zagrożenie.

Monitorowanie odchodów: trudne.

Stosowanie: odradzam.

Piasek

Czerwony piasek australijski z dodatkiem pokruszonych muszelek, ale na rynku piaski występują w różnych kolorach.

Jest powszechnie stosowany jako podłoże w wolierach zewnętrznych skąd został przeniesiony do klatek. Stosowanie piasku w klatkach w mieszkaniu jest jednak nieporozumieniem. Pomimo dość wysokich kuwet stanowiących dni klatki, piasek będzie rozrzucamy przez ptaki w okolice klatki, będziemy więc mieć go wszędzie w pokoju. Nie jest prawdą to, że papugi potrzebują piasek do trawienia i dlatego muszą go mieć w klatce.

Piaski kwarcowe są piaskami całkowicie nierozpuszczalnymi.

Bezpieczeństwo ptaka: w normalnych sytuacjach piasek nie jest zagrożeniem, są jednak znane przypadki nadmiernego spożywania piasku przez papugi co prowadzi do zatkania przewodu pokarmowego i czasem śmierci ptaka. Nie są znane dokładne przyczyny takiego zachowania, nie ma więc możliwości aby temu zapobiec.

Znajdujące się na rynku piaski zapachowe mogą powodować reakcje alergiczne u ptaków.

Piaski wytwarzane mechanicznie (poprzez kruszenie kamieni) mają ostre krawędzie i w razie zjedzenia mogą pokaleczyć przewód pokarmowy. Piaski rzeczne (naturalne) mają krawędzie wygładzone.

Monitorowanie odchodów: jest w pewnym zakresie utrudnione.

Stosowanie: można stosować ostrożnie. Najlepszym piaskiem będzie piasek dobrej firmy kupiony w sklepie. Absolutnie nie może to być piasek z budowy (zawartość wapna budowlanego), piaskownicy (zanieczyszczony). Piasek musi być czysty, nie może być zanieczyszczony przez ludzi i zwierzęta.

Żwir (żwirek)

Różnego rodzaju żwirki (żwirek składa się z mniejszych kamyczków niż żwir) na ogół stosowane są jako podłoża do akwariów. Przeważnie mamy do czynienia ze żwirkami kwarcowymi.

Żwirek może mieć różną wielkość kamyczków oraz różne kolory (zależy od jego składu).

Żwir jest raczej rzadko stosowany jako podłoże w klatkach. Podobnie jak piasek, nie jest potrzebny papugom do prawidłowego trawienia.

Bezpieczeństwo ptaka: patrz piasek.

Monitorowanie odchodów: jest znacznie utrudnione.

Stosowanie: odradzam.

Papier

Aktualnie jest dość często stosowany jako wyściółka dna klatki. Jest najwygodniejszy i najbardziej ekonomiczny. Istnieją jednak różne rodzaje papieru, z których jedne są lepsze, a inne gorsze. Papier na dnie jest często traktowany jak zabawka i papugi szarpią go na strzępy. Nie jest to wadą papieru, a w zasadzie dodatkową zaletą (papugi mają dodatkową zabawkę).

Ręczniki papierowe w arkuszach oraz w rolkach (podobnie papier pakowy występuje w arkuszach i w rolkach).

Najlepsze są zwykłe (bez nadruku) papierowe ręczniki kuchenne lub do wycierania rąk oraz zwykły papier pakowy. Stosowanie gazet jest kontrowersyjne. Aktualnie farby drukarskie nie zawierają podobno żadnych szkodliwych substancji (chodziło głównie o ołów, którego zgodnie z aktualnymi normami nie może być w farbach drukarskich), jednak czasem farba z nich "złazi" (wystarczy przejechać palcem i palec będzie czarny) więc papuga jakąś ilość farby może zjeść. Całkowicie nie nadaje się papier kredowy.

Bezpieczeństwo ptaka: niezadrukowany papier jest bezpieczny (z wyjątkiem kredowego). Bardzo rzadko dochodzi do zjadania papieru przez papugi (nie darcia na strzępy, ale połykania). W takiej sytuacji może dojść do zatkania przewodu pokarmowego, a więc takim papugom nie należy dawać papieru.

Monitorowanie odchodów: jest bardzo dobre. Przy papierowych ręcznikach, które dość dobrze chłoną wodę, trzeba pamiętać, że wodniste odchody oraz biegunka będzie widoczna w postaci rozlanej plamy o innym zabarwieniu.

Stosowanie: polecam papierowe ręczniki jako najlepsze na dno klatki. Poza tym dobry jest papier pakowy. Ostrożnie trzeba podchodzić do gazet. Nie polecam stosowania papieru pochodzącego z reklamówek (na ogół jest to papier w rodzaju papieru kredowego).

Papier pokryty piaskiem

Papier taki może być grubo i drobnoziarnisty;
wielkościowo dopasowany jest do mniejszych klatek, występuje też okrągły.

Wygląda on jak arkusz papieru ściernego. I w zasadzie dokładnie tym jest. Jest reklamowany przez producentów jako doskonały do ścierania przez ptaki pazurków. Nawet jak w jakimś stopniu pomaga ścierać pazurki, to w jeszcze większym stopniu ściera skórę ze spodów stóp ptaków. Im cięższy ptak, tym gorzej. Oprócz takiego papieru na dno klatki można też spotkać taki sam do owijania żerdzi.

Bezpieczeństwo ptaka: powoduje otarcia i rany spodów stóp.

Monitorowanie odchodów: jest możliwe.

Stosowanie: zdecydowanie odradzam.

Koci żwirek

Na rynku jest wiele różnych żwirków, które stosuje się do wysypywania w kocich kuwetach. Są produkowane z różnych materiałów, najczęściej z żelu krzemionkowego (tzw. żwirki silikonowe), bentonitu (rodzaj skały) oraz z drewna.

Żwirek "silikonowy"

Niestety niektóre są także przez producentów polecane dla ptaków, w tym dla papug. Żwirki te mają składniki, które wchłaniają wilgoć (mocz) oraz pochłaniają zapach odchodów. Ptaki jednak nie wydalają oddzielnie moczu, ich odchody nie mają też zapachu (jak mają, to oznacza to chorobę), tak więc te zalety żwirku nie mają żadnego zastosowania w przypadku papug.

Bezpieczeństwo ptaka: jest bardzo niebezpieczny. Szczególnie niebezpieczne są te, które wchłaniają wilgoć - niektóre powiększają się nawet dziesięciokrotnie (!), połknięcie choćby jednej granulki doprowadzić może do śmierci ptaka. Nawet nie połykane stwarzają niebezpieczeństwo wchłaniania substancji, którymi są nasączone.

Monitorowanie odchodów: niemożliwe.

Stosowanie: zdecydowanie odradzam. Nie wolno też stosować żadnych neutralizatorów zapachów i posypek do kuwet.

Specjalna drewniana ściółka

Podłoże z kawałków drewna może być grubsze lub drobniejsze.

Zrobiona jest z kawałków drewna. Drewno jednak jest wcześniej poddane specjalnej obróbce aby zwiększyć jego higroskopijność. Prawdopodobnie właśnie to jest przyczyną doniesień o przypadkach śmierci papug w wyniku zjedzenia. Ponadto drewno jest znakomitą pożywką dla bakterii, a w źle przechowywanych rozwijają się grzyby. Znane mi są przypadki zakażeń grzybiczych papug, które miały taką ściółkę. Ponadto w takiej ściółce monitorowanie odchodów jest praktycznie niemożliwe. Nie jest ona polecana. Jednak niektórzy hodowcy używają jej i są zadowoleni.

Bezpieczeństwo ptaka: ściółka taka może być zagrożeniem (patrz opis).

Monitorowanie odchodów: praktycznie niemożliwe.

Stosowanie: odradzam.

Pellety (granulat)

Jest to ściółka wyprodukowana z różnego rodzaju materiałów organicznych (na ogół różnego rodzaju drewno oraz kolby kukurydzy) rozdrobnionych i sprasowanych, co powoduje, że ma postać podobną do granulatu.

Istnieją też pelety z papieru. Teoretycznie są one bezpieczne, ponieważ zjedzony papier rozpada sie w przewodzie pokarmowym i ulega wydaleniu, ale objadanie się papugi papierem powoduje pozorne uczucie sytości i niejedzenie koniecznego pożywienia.

W sprzedaży zaczynają się też pojawiać kolorowe podłoża.

Bezpieczeństwo ptaka: ściółka taka może być zagrożeniem (patrz ściółka drewniana). Poza tym podobieństwo do granulatu może dodatkowo prowokować papugę do zjadania jej.

Monitorowanie odchodów: praktycznie niemożliwe, w kolorowych całkowicie niemożliwe.

Stosowanie: raczej odradzam.

Inne

Na rynku są też inne ściółki przeznaczone dla różnych zwierząt zarówno do klatek jak i terrariów. Spotkałam się m.in. ze ściółkami z kawałków skorup orzechów kokosowych oraz włoskich. Niektóre przez producenta są przeznaczone też dla ptaków. Dotyczą ich w zasadzie te same zasady co kocich żwirków oraz ściółek drewnianych i peletów.

Nie nadaje się też do stosowania jako podłoże torf.

Niektóre firmy produkują papier adsorbujący. Nie spotkałam takiego na polskim rynku i nie wiem dokładnie czym jest pokryty. Trudno mi więc cokolwiek o nim powiedzieć. Jednak już sam fakt, że jest to papier o specjalnych właściwościach pochłaniających wilgoć, sprawia, że trzeba do niego podchodzić bardzo ostrożnie.

Klatka bez ściółki

Na dno klatki można nic nie stosować zostawiając je po prostu puste.

Bezpieczeństwo ptaka: nie ma zagrożeń. Jednak w przypadku ptaków, które lubią chodzić po dnie klatki będzie dochodziło do brudzenia nóg i piór odchodami.

Monitorowanie odchodów: jest dobre.

Stosowanie: w zasadzie z konieczności w przypadkach ptaków, które mają tendencję do zjadania ściółki. Problemem jest utrzymanie takiego dna w czystości, ponieważ za każdym razem, w zasadzie codziennie, trzeba myć całą kuwetę.

Reklamy gotowych ściółek

W przypadku gotowych ściółek na ogół powtarza się kilka elementów zachwalających je. Postaram się je krótko skomentować.

Praktyczne, szybkie i bezproblemowe czyszczenie - znacznie szybsze i wygodniejsze jest wymienianie kartek papieru.

Zbrylanie - w przypadku ptaków nie ma to w zasadzie znaczenia. Ma znaczenie w przypadku odchodów wydalanych przez ssaki. W ich przypadku kał lub mocz powoduje powstanie bryły żwirku co sprawia, że łatwo można je wyrzucić.

Pochłanianie wilgoci - nie jest istotne w przypadku ptaków, które nie wydalają oddzielnie moczu. Wręcz przeciwnie, taka cecha, jest wadą podłoża dla ptaków, nie pozwala bowiem na szybkie zauważenie wodnistych odchodów i biegunki czyli zwiększonego wydalania wodnistej części odchodów.

Pochłanianie zapachów - odchody ptaków nie mają zapachu. Podobnie jak z pochłanianiem wilgoci, jest to wada podłoża dla ptaków, ponieważ jak pojawi sie jakiś zapach, to oznacza to, że coś jest nie tak. Zapach odchodów może świadczyć o chorobie i im szybciej dojdziemy przyczyny, tym większa szansa na wyleczenie. Wyjątkiem są kupy samiczek znoszących jaja.

Możliwość wrzucania do toalety (w przypadku niektórych produktów) - w sytuacji jak klatka stoi w pokoju nie ma znaczenia gdzie będziemy wyrzucać ściółkę. Ma to znaczenie w przypadku kuwet dla kotów, które stoją w łazience i wyrzucenie do toalety jest najwygodniejszym rozwiązaniem.

Sterylność - podłoże dla ptaków nie musi być sterylne.

Cena - na pewno tańsze są papierowe ręczniki czy papier pakowy.

Ruszt

Niektóre klatki mają ruszt. Jest to kratka (taka sama jak sama klatka) umieszczona trochę nad dnem klatki. Celem rusztu jest uniemożliwienie papudze na kontakt z odchodami i wyrzuconymi z karminków resztkami jedzenia.

Pozornie jest to bardzo dobre rozwiązanie. Jednak po uważniejszym przyglądnięciu sie okazuje się, że nie jest to doskonałe. Dla papug, które lubią chodzić po dnie, ruszt jest niewygodny. Papuga zamiast chodzić po normalnym podłożu, chodzi stale po prętach co powoduje nienaturalne ułożenie palców nogi. W przypadku papug, które nie chodzą po dnie, nie ma takiego problemu, ale w ich przypadku nie ma też problemu kontaktu z odchodami na dnie, więc tak naprawdę ruszt nie jest potrzebny.

Ruszt to dodatkowy element do codziennego mycia.

Podsumowanie

ZDECYDOWANIE NIE: słoma, siano, trociny, wiórki cedrowe, koci żwirek, żwir, papier kredowy, papier pokryty piaskiem oraz wszelkie ściółki co których nie jesteśmy pewni czy są całkowicie bezpieczne..

RACZEJ NIE: ściółki z kawałków drewna, pelety.

OSTROŻNIE: wióry, piasek.

DOBRE: gazety.

NAJLEPSZE: papierowe ręczniki, papier pakowy, niezadrukowany papier.

UWAGA: to, że coś jest produkowane, sprzedawane w sklepach, a nawet polecane przez sprzedawców o niczym jeszcze nie świadczy. I nie wierzcie jak ktoś mówi, że papier to jest materiał zastępczy i przestarzały, a teraz czas na specjalne ściółki. Pamiętajcie, że zarówno producent jak i sprzedawca chce po prostu towar sprzedać.

Jest to zmieniona i znacznie rozbudowana wersja artykułu z 2002 roku z serwisu Cockatiel czyli Nimfa.