Rozwój zarodka kurzego dzieli się na dwa etapy. Pierwszy etap ma miejsce jeszcze przed zniesieniem jaja. Następnie następuje pewien okres przerwy i zatrzymania rozwoju, który rusza ponownie w momencie rozpoczęcia inkubacji.

Wczesne stadia rozwoju zarodka kury

Dojrzały pęcherzyk pęka i komórka jajowa wpada do jajowodu. Jeszcze przed pęknięciem pęcherzyka cytoplazma oddziela się od żółtka i powstaje tarczka zarodkowa, w której znajduje się m. in. jądro komórki. W lejku jajowodu następuje zapłodnienie. Do komórki jajowej wnika kilka plemników (inaczej niż u ssaków), ale tylko jeden dociera do jądra komórki, z którym się łączy. Zapłodnienie możliwe jest tylko w krótkim czasie przed otoczeniem żółtka zewnętrzną błoną witelinową (niektórzy podają, że jest to jedynie 15 minut).

Po zapłodnieniu, w jajowodzie kury, rozpoczyna się wczesny rozwój zarodkowy, tzw. bruzdkowanie. Po ok. trzech godzinach od zapłodnienia powstaje pierwsza bruzda (stadium dwóch blastomerów); po kolejnej godzinie - stadium ośmiu blastomerów; po ok. siedmiu godzinach jest już ok. 150 komórek. Podziały mają miejsce tylko w protoplazmie tarczki zarodkowej.

Najdłużej, bo ok. 20 godzin, jajo pozostaje w gruczole skorupkowym. W ciągu pierwszych 10-11 godzin tarczka zarodkowa gwałtownie się powiększa, na końcu tego procesu tarczka zarodkowa zwana jest blastodyskiem. W ciągu następnych 12 do 20 godzin formuje się pole jasne i otaczające je pole ciemne, na zewnątrz zaś pozostaje pole żółtkowe. W polu jasnym będzie w późniejszym czasie formował się embrion. W momencie pełnego uformowania się pola jasnego i ciemnego blastodysk staje się blastodermem.

W momencie zniesienia zarodek ma już od 32 000 - 42 000 do 60 000 komórek.

Rozwój embriona podczas inkubacji

Inkubacja jest to okres ogrzewania jaja. Inkubacja może być zarówno naturalna (jaja są wysiadywane przez kurę), jak i sztuczna (jaja są w inkubatorze).

Doba 1 (godziny 0-24)

Tworzy się smuga pierwotna. Jest ona zaczątkiem struny grzbietowej. Wykształca się trzeci listek zarodkowy - mezoderma. Ze wszystkich listków zarodkowych (endo-, egzo- i mezodermy) będą formować się narządy. Zarodek powiększa się. Po 24 godzinach inkubacji ma ok. 12 mm.

Doba 2 (24-48)

Zaczyna się wykształcanie błon embrionalnych: owodni, kosmówki, pęcherzyka żółtkowego, omoczni. Pierwsza powstaje owodnia, która bezpośrednio otacza zarodek. Jest ona wypełniona płynem owodniowym; tworzy środowisko wodne wokół embriona, chroni go przed wyschnięciem, wstrząsami i urazami mechanicznymi. W płynie owodniowym znajdują się cukry proste i tłuszcze, które stanowią pokarm zarodka. Kosmówka, druga błona płodowa, jest najbardziej zewnętrzna błoną. Pęcherzyk żółtkowy powstaje po brzusznej stronie zarodka, pomiędzy nim a żółtkiem. Ostatnia tworzy się omocznia.

Doba 3 (48-72)

Wykształca się serce, które znajduje się na zewnątrz zarodka. Powstają zaczątki kończyn, oczu oraz łuków skrzelowych.

Doba 4 (72-96)

Kształtują się kończyny. W oczach widoczny jest pigment. Różnicują się pęcherze mózgowe. Zaczyna się formować szkielet. Powstają zaczątki gruczołów płciowych, nerek; powiększa się wątroba, rozwijają się płuca.

Doba 5 (96-120)

Rozwija się śródmózgowie. Tworzą się: grasica, zaczątek żołądka, pętli jelit, języka. Zaczyna się segmentacja kończyn.

Doba 6 (120-144)

Embrion zagłębia się w żółtko. Kosmówka zrasta się z omocznią i styka ze skorupką. Kosmówko-omacznia przejmuje rolę układu oddechowego. Rozpoczyna pracę wątroba.

Kosmówko-omocznia - od 6. doby inkubacji - po zrośnięciu - pełni funkcję układu oddechowego. Omocznia jest bardzo silnie ukrwiona, poprzez kosmówkę kontaktuje się z porami w skorupce oraz komorą powietrzna co umożliwia wymianę gazową. Jeśli omocznie nie jest prawidłowo rozwinięta i jaj naczynia krwionośne mają za mała powierzchnię, to prowadzi to do upośledzenia oddychania przez embrion, a w konsekwencji może prowadzić nawet do jego śmierci.

Doba 7 (144-168)

Wykształcają się segmenty w kończynach: udo, podudzie, stopa, ramię, przedramię, dłoń. Wydłuża się szyja. Zrośnięta z kosmówką omocznia tworzy kosmówko-omocznię (do tego momentu konieczne jest obracanie jaj).

Doba 8 (168-192)

Tworzy sie mostek. Zaczynają się rozwijać worki powietrzne. Widoczne są otwory słuchowe.

Doba 9 (192-216)

Na dziobie pojawia się biały wzgórek. Widoczne są brodawki piór. Rozpoczyna się produkcja ciepła metabolicznego.

Doba 10 (216-240)

Omocznia zamyka się w ostrym końcu jaja i obejmuje całą jego zawartość. Brodawki piór pokrywają szyje i grzbiet.

Doba 11 (240-264)

Powstaje grzebień i pazury. Cały embrion jest pokryty brodawkami piór. Od tego dnia embrion żywi się białkiem, które porcjami spływa do owodni skąd jest połykane przez embrion. Jest trawione w żołądku i wchłaniane w jelitach.

Doba 12 (264-288)

Narządy wewnętrzne są już wykształcone. Powieka prawie całkiem zakrywa gałkę oczną.

Doba 13 (288-312)

Zaczynają formować się łuski na nogach. Pazury stają się białe.

Doba 14 (312-336)

Embrion zaczyna zmieniać położenie i układa się wzdłuż osi długiej jaja (ostateczną pozycję do klucia przyjmuje w 16-17 dobie).

Doba 15 (336-360)

Powstają łuski na śródstopiu. Wydłuża się puch.

Doba 16 (360-384)

Płyn omoczni zaczyna zanikać. Do tego dnia białko powinno być już całkowicie połknięte. Pisklę jest już całkowicie pokryte puchem, wykształcają się sterówki, powstają ostrogi.

Doba 17 (384-408)

Zaznacza się narośl nad nozdrzami. Wydłużają się nogi. Pisklę przyjmuje odpowiednia do klucia pozycję: wzdłuż długiej osi jaja, z głowa pod prawym skrzydłem i dziobem skierowanym w stronę komory powietrznej.

Doba 18 (408-432)

Embrion przebija się do komory powietrznej, zaczyna oddychać płucami.

Doba 19 (432-456)

Pęcherzyk żółtkowy zostaje wciągnięty do jamy ciała dzięki obrotowym ruchom ciała pisklęcia (proces ten trwa także w początkach 20 doby i jest równoczesny z przebijaniem skorupki).

Doba 20 (456-480)

Pisklę przebija błonę podskorupkową i nakłuwa skorupkę wokół komory powietrznej. Powłoki brzuszne zrastają się zamykając otwór pępowiny.  Zanika omocznia.

Doba 21 (480-504)

Pisklę odcina skorupkę wokół komory powietrznej, odpychając się nogami i głową odrzuca odciętą część skorupki, a następnie odpychając się nogami i skrzydłami wydostaje się z jaja. Ma to miejsce pomiędzy 480 a 496 godziną inkubacji. Pełne 21 dób (504 godziny) to okres od włożenia jaj do inkubatora do czasu rozliczenia wylęgu. W 21. dobie wyklute pisklę określa się jako jednodniowe.

Etapy inkubacji:

Godzina 0 jest to godzina rozpoczęcia inkubacji. Jeśli rozpoczynamy inkubację o godzinie 18, to godzina 18 jest godziną 0, a czas między godziną 18 dnia rozpoczęcia inkubacji do godziny 18 następnego dnia jest pierwszą dobą inkubacji.

Doby 1-18 (godziny 0-432) - inkubator.

Doby 19-21 (godziny 433-504) - klujnik.

Inkubator i klujnik mogą być odrębnymi urządzeniami (wtedy przenosi się jaja), a mogą być jednym, w którym zmienia się w odpowiednim czasie warunki.

Bibliografia

Zabrania się kopiowania i umieszczania tekstu na jakichkolwiek innych stronach internetowych. Zakaz dotyczy zarówno stron komercyjnych, jak i niekomercyjnych, w tym wszelkich blogów i forów dyskusyjnych. Zakaz kopiowania dotyczy zarówno całości tekstu jak i fragmentów, a także kopiowania ze zmienianiem niektórych słów (jest to nadal plagiat).

Informacje z tego tekstu mogą być wykorzystywane na ogólnych zasadach - wymaga to jednak podania w artykule źródła informacji czyli adresu URL artykułu..